Wysokie temperatury, zbyt długie przebywanie na słońcu i niedostateczne nawodnienie mogą prowadzić do groźnych konsekwencji zdrowotnych. Udar słoneczny i przegrzanie organizmu to dwa różne stany, które często są ze sobą mylone, a wymagają innego podejścia. Sprawdź, jak je odróżnić, co robić w nagłej sytuacji i kiedy konieczna jest pomoc lekarska.
Czym się różni udar słoneczny od przegrzania?
Udar słoneczny to ostry stan spowodowany bezpośrednim działaniem promieniowania słonecznego na głowę i kark – dochodzi do zaburzenia pracy ośrodka termoregulacji. Przegrzanie natomiast to ogólnoustrojowa reakcja organizmu na długotrwałe działanie wysokiej temperatury, często w połączeniu z wilgocią i brakiem wentylacji.
Objawy mogą być podobne – zmęczenie, zawroty głowy, osłabienie, bóle głowy – ale w przypadku udaru słonecznego dochodzi też do wysokiej gorączki, nudności, zaburzeń świadomości, a nawet utraty przytomności. Wiedza na temat różnic jest kluczowa, bo pozwala na szybką i odpowiednią reakcję – zanim stan chorego się pogorszy.
Objawy, które powinny zaniepokoić
Wczesne objawy przegrzania często są ignorowane – zwłaszcza u dzieci, osób starszych i sportowców. Należą do nich silne pocenie się, zaczerwieniona skóra, przyspieszony oddech i tętno, uczucie osłabienia oraz nudności. Udar słoneczny rozwija się szybciej i objawia się nagłą gorączką powyżej 39°C, suchością skóry, zawrotami głowy, dezorientacją, a czasem drgawkami.
W obu przypadkach organizm przestaje skutecznie się chłodzić, co stanowi poważne zagrożenie. Jeśli dojdzie do zaburzeń świadomości lub problemów z oddychaniem – konieczna jest natychmiastowa interwencja medyczna. Kluczowe jest szybkie rozpoznanie stanu i rozpoczęcie pierwszej pomocy.
Pierwsza pomoc przy przegrzaniu i udarze słonecznym
W przypadku podejrzenia przegrzania lub udaru słonecznego należy natychmiast przenieść osobę poszkodowaną w chłodne, zacienione miejsce. Pomóż jej przyjąć pozycję półsiedzącą, rozluźnij ubranie i zacznij chłodzić ciało – najlepiej przy pomocy mokrych ręczników lub wachlowania. Podawaj chłodną wodę małymi łykami, jeśli osoba jest przytomna.
W przypadku gorączki – ochładzanie wodą o temperaturze pokojowej lub zimnymi okładami w okolice karku i pachwin. Jeśli objawy się nasilają lub pojawiają się zaburzenia mowy, równowagi czy przytomności – nie czekaj, tylko wezwij pogotowie. Każda minuta ma znaczenie, a niewłaściwa reakcja może prowadzić do poważnych powikłań neurologicznych.
Jak zapobiegać udarowi słonecznemu i przegrzaniu w czasie upałów?
Najlepszym sposobem jest profilaktyka – unikanie słońca w godzinach szczytowych (11:00–16:00), noszenie przewiewnych ubrań i jasnych nakryć głowy. Regularne picie wody to podstawa – także wtedy, gdy nie odczuwasz pragnienia. Warto ograniczyć wysiłek fizyczny na świeżym powietrzu i korzystać z klimatyzowanych lub zacienionych miejsc.
Osoby z chorobami serca, cukrzycą czy zaburzeniami neurologicznymi powinny szczególnie uważać na zmiany temperatury. Dzieci i seniorzy są grupami wysokiego ryzyka – dlatego opiekunowie powinni monitorować ich samopoczucie częściej niż zwykle. Pamiętaj: lepiej zapobiegać niż leczyć – i nie ignorować pierwszych sygnałów ostrzegawczych.
